Tijdens de puberteit (of puber-tijd, want het is maar tijdelijk) zijn de hersenen nog volop in ontwikkeling en dat loopt door tot tenminste het 25ste levensjaar … De puberende hersenen zijn dan nog “under construction” en daardoor uit balans. Een verwarrende periode met vervelende gevolgen op het gedrag. Maar ook een periode waarin de hersenen een zekere plasticiteit hebben waardoor aanleg of aangeboren vaardigheden gemakkelijker verder kunnen ontwikkelen.
Juist in deze periode maakt de puber de dingen sneller eigen dan op latere leeftijd. Dit maakt de puberteit dé perfecte periode om talenten te ontwikkelen. Als je deze kans onbenut laat, heb je als volwassene meer moeite om het nog te leren.
Beloningen wijzen de weg
Hierbij komt dat de puberende hersenen extra gevoelig zijn voor beloningen. Op MRI-scans kun je zien dat het striatum (het beloningsgebied in de hersenen) extra activiteit vertoont als je pubers beloont met geld of een compliment. En een beloning geeft de boodschap: je bent op de juiste weg.
En dat gevoel van op de juiste weg te zijn, is belangrijk voor pubers die in de war zijn, die bezig zijn zich los te maken uit de veilige omgeving van hun ouders en tegelijkertijd aan het ontdekken zijn wie ze zijn.
Effectieve complimenten
Regelmatig laten weten dat je puber iets goed doet, zorgt ervoor dat hij of zij zich gezien en gewaardeerd voelt. Dit bevordert het zelfvertrouwen en vergroot de kans dat het dat gedrag vaker zal vertonen. Maar denk na vooraleer je een compliment geeft. Sommige complimenten kunnen averechts werken.
Een compliment is pas effectief als deze gericht is op de strategie, dus op de manier waarop de puber iets aanpakt. Het gaat over het proces, over de inzet. “Wat heb je dat creatief aangepakt.” “Je hebt geduldig volgehouden.” Je geeft zo de boodschap dat je altijd bij kan leren en verbeteren, je stimuleert de groeimindset. Fouten maken horen erbij en zorgen voor groei van de aangeboren en aangeleerde vaardigheden.
Wanneer een compliment echter gericht is op het resultaat, kan dat de ontwikkeling tegenhouden en kan dat zelfs faalangst in de hand werken. Zo kan een focus op een slecht resultaat voor wiskunde het gevolg hebben dat de puber denkt ”ik ben slecht in wiskunde” en geen motivatie meer heeft om iets voor wiskunde te doen en afhaakt. Omdat de puber er dan van uitgaat dat intelligentie en talenten vastliggen en niet ontwikkelbaar zijn.
Als pubers effectieve groei-complimenten krijgen, dan leren ze snel, komen met ideeën en bedenken oplossingen. Hun talenten kunnen tot bloei komen!
