Zomeralfabet voor gescheiden ouders door de ogen van … je tiener – deel 1

Het is alvast achter de rug. Nu even geen schooltijd maar vakantietijd. Misschien heb je geen volle twee maanden verlof, maar wel voldoende tijd om te genieten, tijd om dingen op orde te zetten, tijd om op vakantie te gaan …  Of net niet. 

Alles gaat wat trager of loopt net door elkaar. Vakantie met jou, met pluskinderen of helemaal alleen. Voor je kind(eren) is het niet enkel vakantie met of bij jou, maar ook bij je ex. Ze pendelen. Maand om maand, om de veertien dagen, wekelijks ... of volgens jullie regeling, jullie afspraken. 

Als ouder van een tiener in een gescheiden gezin loop je in de zomer soms op eieren. Of op blote voeten door het puin van wat ooit was. En tegelijk wil je er zijn, er echt zijn en ook samen met je tiener genieten. Ook als je kind je wegduwt, want dat doet een tiener nu eenmaal soms. Zeker eentje die geslingerd wordt tussen twee werelden.

Je kind zegt dat het alleen lukt; je hoeft niet thuis te blijven van je werk, je mag best op stap gaan ’s avonds, gaan winkelen alleen, … maar in zijn of haar hart is je aanwezigheid wel nodig. Niet constant maar wél puur en oprecht. Het is niet de kwantiteit maar de kwaliteit die telt. 

Deze zomer krijg je een alfabet cadeau. Een zomeralfabet door de ogen van je tiener. Vier weken lang. De opzet is analoog aan het gidsend woordenboek EHBO, ouders uit elkaar.  

Hier alvast van  A tot G, lees je mee? 

A – Aanvaarden is … 

• dat je me niet minder graag ziet als ik soms liever bij papa ben
• dat je niet blijft hangen in hoe het samen was, het is nu anders
• dat jij en papa andere regels hebben en ik die graag volg bij elke ouder want dat is makkelijker voor mij

Aanvaarden is in elke nieuwe situatie de eerste stap. Er kan pas invloed en rust komen als je stopt met vechten tegen wat is.

‘De meeste afspraken lopen gewoon door bij mijn ouders. Rond zakgeld, wat ik alleen mag en wat niet … Mijn ouders veranderen de afspraken zelf zoals het hen uitkomt. Ze komen nog erg goed overeen en spreken vaak met elkaar. Ik vind het wel verwarrend dat alles voortdurend kan veranderen.’ ⭑ Clio, 15 jaar

A – Afhankelijk is…

• dat ik voel dat jij verdrietig bent en ik probeer om jou op te vrolijken
• dat ik soms bang ben om te zeggen wat ik denk, omdat jij het moeilijk hebt
• dat ik al stevig op mijn benen sta, maar je toch nog echt nodig heb

Jij mag zorgen dat ik kind blijf. Als ik voel dat jouw geluk niet van mij afhangt, kan ik me bezighouden met wat bij mijn leeftijd hoort.

‘Ik zit in het zesde leerjaar en mag van mijn mama alleen naar school fietsen met mijn vriendinnen. De eerste keer vond ik dat spannend maar nu niet meer. Mijn papa brengt me naar school en dan moet ik in de nabewaking blijven tot hij me komt ophalen. Ik ben daar de oudste dus dat is niet leuk. Hij zegt dat het te gevaarlijk is om alleen te fietsen. Ik vind dat niet.’ ⭑ Victoria, 12 jaar

B – Boosheid is…

• dat ik uitvlieg bij jou omdat ik me machteloos voel over jullie scheiding
• dat ik niet weet op wie ik boos ben, maar het moet er gewoon uit
• dat ik me achteraf schuldig voel, maar het lukt niet om het in te houden

Mijn boosheid is geen aanval. Het is mijn manier om te tonen dat het me raakt. Boosheid mag er zijn. Het is een basisemotie en soms een  kunst als ouder om ermee om te gaan, maar ok om dit te voelen. Kijk je verder dan de boosheid, naar het laagje eronder?  

B – Begrip is…

• dat jij snapt dat ik soms niks wil zeggen, ook al ben ik stil
• dat je ziet hoe lastig het is om telkens te switchen tussen jullie twee
• dat je niet meteen een oplossing – of oordeel - geeft, maar eerst luistert

Verbinding begint bij echt luisteren, ook naar wat tussen de woorden zit. Verwar je eigen emotie niet met wat je kind je brengt. 

C – Communicatie is…

• dat jij mij niet ondervraagt als ik van bij de andere ouder kom
• dat jij mét me praat, niet alleen tégen me
• dat jij moeilijke dingen niet via mij aan de andere ouder doorgeeft

En verwacht geen lange epistels in een sms als antwoord op een heel opstel van jou … 

Als jij eerlijk én zacht met mij communiceert, leer ik dat ik ook mijn stem mag gebruiken. Niet alles hoeft gezegd, maar wel fijn dat alles bespreekbaar kan zijn, open en eerlijk met respect, ook naar mijn andere ouder, ook al liggen jullie in de clinch met elkaar. 

‘Als iemand van mijn klas zegt dat die me begrijpt als het over mijn thuissituatie gaat, word ik boos. Ik denk niet dat iemand weet wat het is om tussen ouders te zitten die niet kunnen communiceren. Die, als ze elkaar zien, altijd roepen en schreeuwen, ook na acht jaar scheiding. Enkel als je dit zelf meemaakt, weet je wat het is. Als ze niet schreeuwen, zeggen ze gewoon niets en is het radiostilte. Dan zeggen ze alles met hun blik en denken ze dat dit niet duidelijk is voor mij. Ze kunnen heel goed praten met de buren en familie, maar duidelijk niet met elkaar. Ik vind dit erger dan triest. (en ik hoef geen medelijden want ook daar word ik boos van, dat helpt me niks!).’ ⭑ James, 15 jaar

C – Compromis is…

• dat ik een weekend bij vrienden mag zijn, ook al is het ‘jouw’ tijd
• dat jij niet kwaad wordt als ik een dag wil ruilen omdat ik iets belangrijks heb
• dat ik ook mee mag beslissen, omdat het over mijn leven ( en mijn vakantie) gaat

Compromissen sluiten met mij leert me dat mijn stem ertoe doet.

Soms ligt een oplossing van een conflict in een compromis …  

D – Dagen tellen is…

• dat ik uitkijk tot ik weer bij jou ben 
• dat ik op kamp verlang naar thuis, maar niet goed weet naar welk huis
• dat ik extra dagen op vakantie ga, zowel bij jou als bij de andere ouder

Als jij de dagen niet vult met zorgen of strijd, mag ik gewoon kind zijn — hier, vandaag. Dan hoef ik niet te vluchten naar later, maar mag ik nu beleven.

D – Dankbaarheid is…

• dat ik zie hoeveel jij doet om het goed te maken voor mij (ook al laat ik dat niet merken)
• dat ik blij ben met kleine dingen: een ritje, een mopje, jouw aandacht
• dat ik voel: het is niet perfect, maar jij bent er wel echt

Als jij niet dwingt tot dankbaarheid, groeit ze vanzelf. Mijn waardering bloeit waar ik ruimte krijg om ook gewoon tiener te zijn.

‘Mijn ouders hebben dat goed gedaan. Uit elkaar gegaan. De eerste jaren hebben ze het huis gedeeld. Dat was wat zoeken en soms wat chaos, maar ze komen nog goed overeen. Het was dus vaak vooral grappig hoe ze knoeiden in het begin. De ruzies die er wel waren toen ze samen waren, waren er zo goed als niet meer toen ze die stap hebben gezet. Tot op vandaag ben ik ze zo dankbaar hoe ze dat hebben aangepakt. Allemaal om mij niet te belasten.’ ⭑ Trude, 23 jaar

E – Eerlijkheid is…

• dat jij zegt hoe het écht met je gaat, zonder dat ik jou moet troosten
• dat je mij niets wijsmaakt over de andere ouder
• dat je mij vertrouwt met kleine stukjes waarheid, afgestemd op wat ik aankan

Eerlijk zijn met mij toont dat je me ziet als iemand die mag weten, voelen en groeien. Als ik iets niet deel of zeg, ben ik niet oneerlijk, dan lukt het mij misschien gewoon niet om dit met jou te delen. 

E – Eigen plek is…

• dat ik bij jou mijn lievelingsdeken heb, en bij papa mijn eigen mok
• dat ik iets mag meebrengen van het ene huis naar het andere zonder gedoe
• dat ik voel: hier is ruimte voor wie ik ben, niet alleen voor hoe het hoort

En ook.. dat ik me mag terugtrekken in mijn kamer ook al vind je dat een hol omdat ik zelden opruim… Ik voel me er thuis, het is mijn plek. Jij moet daar echt niet opruimen zodat ik niets meer terugvind … 

‘Mijn ouders zijn gescheiden en zij hebben beslist om beurtelings uit het huis te gaan. Ik vind het geweldig dat het zo is gegaan. Ik heb nog steeds mijn eigen kamer, alles blijft vrijwel hetzelfde rondom me. Alleen zie ik nu één ouder, vrij gelukkig en rustig, i.p.v. twee ruziemakende ouders. Veel beter dus.’ ⭑ Joske, 15 jaar

F – Familie is…

• dat ik voel dat ik bij beide kanten hoor, ook al zijn jullie niet meer samen
• dat ik niet hoef te kiezen tussen oma’s, tantes, of feestjes
• dat ik mijn plek mag vinden in jullie nieuwe vorm van familie

Als jij erkent dat familie niet breekt, maar verandert, geef je mij de vrijheid om van meer mensen te houden.

‘De man van mijn moeder, mijn pluspapa dus, heeft twee dochters. Ze zijn ouder dan ik. In het begin was ’t een beetje weird of awkward of zo, maar na een paar dagen voelde het al als ja, familie eigenlijk! Nu zijn we vier jaar verder en als ze me vragen of ik broers of zussen heb, zeg ik dat ik ook twee zussen heb. De plus laat ik er vaak af om niet alles uit te leggen, maar ook omdat het gewoon voelt alsof ze echte zussen zijn. We zien elkaar alleen als zij bij hun papa zijn en mijn broer en ik bij onze mama en dat loopt smooth.’ ⭑ 
Jack, 15 jaar

‘Mijn mama heeft een hele grote familie en ze doen vaak feestjes en weekends. Die zijn altijd super leuk. Bij papa is dat niet zo. Omdat wij het zo fijn vinden bij de familie, doet papa er nooit moeilijk over als er een weekend is in zijn week. Heel fijn dat we nooit iets moeten missen daardoor.’ ⭑ Tobe, 9 jaar

F – Fouten maken is…

• dat ik mijn schoenen vergat bij mama, en jij daar niet kwaad om wordt
• dat ik eens iets stoms zeg over papa, en jij me daarom niet afblaft
• dat ik leer, net als jullie, en dus niet perfect hoef te zijn

Ik durf pas te groeien als fouten geen bedreiging zijn, maar deel van het leven… fouten maken hoort bij groeien. 

G – Grenzen zijn…

• dat je zegt wat wel en niet oké is, ook al wil ik het niet horen
• dat jij blijft staan als ik test, zodat ik me veilig voel
• dat jij keuzes maakt die goed zijn voor mij, ook als ik protesteer

Maar ook… Mijn grenzen zijn er ook en het is fijn als die gerespecteerd worden. Ik kan ze verleggen of bepalen, ook dat hoort bij mijn groei. 

Jouw grenzen zijn mijn houvast, geen gevangenis. Ze tonen dat je om mij geeft. (Ook al ga ik er tegenin of zeg ik dat ik het niet oké vind.) 

G – Gemis is…

• dat ik jullie nooit tegelijk kan hebben
• dat ik iemand mis, zelfs op de leukste momenten
• dat ik leer dat missen geen fout is, maar iets wat erbij hoort

Als jij niet schrikt van mijn gemis, hoef ik het niet te verstoppen. Dan is er ruimte om te voelen.

Binnenkort volgt het tweede deel van dit zomerwoordenboek — van H tot N. Met opnieuw twee woorden per letter, telkens bekeken door de ogen van je tiener.  

De getuigenissen uit dit artikel komen uit mijn gidsend woordenboek EHBO, ouders uit elkaar.