5825fi.jpg

Hoogsensitiviteit bij kinderen

26/03/2019

Hoog is een woord, een heel gewoon woord. Een woord dat meestal een bepaalde afstand aan wil duiden, een bepaalde hoogte. Het kan ook hoog zitten. Dit duidt dan weer op een zegswijze die aan wil geven dat het je te veel aan het worden is. Geen hoogte ervan krijgen is ook nog een mooie manier van uitdrukken dat je er geen jota van begrijpt. En ga zo maar verder.

Maar koppel ‘hoog’ aan het woord ‘gevoelig’ en dan krijgt het een heel nieuwe betekenis. En nog straffer wordt het als je het woord hooggevoelig koppelt aan een kind. En dan ook nog eens jouw kind.

Over-denken en voelen

Mijn zoon is een HSK, mijn zoon is een hoog-sensitief-kind. Al is die hoogsensiviteit maar een deeltje van hem, het bepaalt grotendeels wie hij is. In hoge mate is hij gevoelig aan alles en nog wat, je kunt het je niet bedenken hoe gek het soms kan zijn.  Denken slaat al snel door in overdenken. Denken gaat hard en razendsnel. Zo zit hij soms kilometers verder dan hij zou moeten zijn en kan ik hem niet altijd volgen.

Ook als ik zeg dat hij gevoelig is, dan is dit te zwak uitgedrukt. Voelen gaat niet enkel over emoties, maar ook over alles wat bewust en onbewust waarneembaar is. Alles wat je kan ruiken, proeven, aanraken, zien, horen… bepalen voor hem de kleur van elk verhaal, bepalen mee de beleving van elk hoofdstuk, bepaalt een goede of slechte afloop van het plot. Het gaat dus niet alleen over hoog, maar ook over ver, breed, diep. Alleen klinkt ‘hoog’ bij sensitief of gevoelig misschien beter dan alle andere adjectieven.

Altijd ‘aan’

Mijn zoon is een kind, mijn zoon is een kind van mij. Al heeft hij toevallig een deeltje van mij, dàt deeltje bepaalt grotendeels wie wij zijn. Samen zijn wij HSP, samen zijn wij hoogsensitieve personen. Dat is een gave met het woordje ‘op’ ervoor. Soms staat die ‘op’ tussen haakjes, vaak niet: (op)gave.

Wij staan ook altijd ‘aan’. Als we wakker worden dan beginnen we automatisch te denken. Bij alles wat we denken, gaan we iets voelen of springen we naar een andere gedachte. Het stopt niet, het raast door.

Het geeft ons de gekste en leukste beelden, zomaar als een televisie in je eigen hoofd. Het laat ons eindeloos associëren met als resultaat dat we de meest gigantisch coole oplossingen en ideeën kunnen bedenken. Het laat ons converseren met onze grootste angsten en die spiegelen we dan bij elkaar, net zoals boos zijn. Als de ene het nog maar voelt, presenteert de ander het als een spiegel.

We zijn een duo dat elkaar zonder woorden voelt, begrijpt en aanvult. We zijn een duo dat al eens botst en alle intensiteit in elkaar kan losmaken. We zijn verbonden omdat dit onze taal is en omdat we graag verbonden zijn, met elkaar en zoveel meer.

Handleiding

Mijn zoon is Tuur. Het is een prachtige uitvoering van de definitie ‘zoon’. Hij is prima zoals hij is. Ik zou hem niet herkennen zonder zijn stukje ‘hoog’ in combinatie met ‘gevoelig’. Hij is mijn zoektocht geweest naar termen en begrippen. Gewoon om hem beter te begrijpen. Gewoon om hem beter te ondersteunen. En sinds ik de spelregels onderzocht, leerde ik tegelijk ook mijn eigen handleiding kennen. Zo leverden vraagtekens eindelijk antwoorden op, voor ons allebei. Zo werden gemene valkuilen doorzichtige obstakels waar we sneller van herstellen als ze ons op een onbewaakt moment weten te overvallen. Zo is ‘erkennen’ onze vorm van ‘loslaten’ geworden. Zo weten we dat ons hoofd soms vol zit en dat het normaal is dat we veel (te veel) denken en veel (te veel) voelen. En weten we dat het woord ‘veel’ een understatement is in ons bestaan… ‘Veel’ van elkaar houden is dat dus ook.

Hij is niet alleen

Mijn zoon is niet alleen. Niet alleen in dit gezin, maar ook daarbuiten niet. Maar liefst twee op tien voelt en denkt een beetje gelijkaardig met hem mee. Ieder wel op zijn eigen unieke manier, al zijn de valkuilen identiek en werkt dat ene stukje brein op dezelfde manier. Want het is geen keuze, het is geen aanstellerij, het is niet zomaar wat overgevoelig zijn. Zo komt het misschien wel over bij anderen. Maar ouders die erachter zijn gekomen dat ze net als ik een exemplaartje als Tuur hebben rondlopen, begrijpen dat het iets ingewikkelder in elkaar zit dan het lijkt voor de ‘omgeving’.

Geloof me, als Tuur zou kunnen kiezen zou hij echt niet altijd zo overdreven emotioneel reageren, hijzelf ervaart daar ook de last van. Misschien niet ‘in’ het moment, maar nadien is hij al zijn energie kwijt of rolt er een verontschuldiging uit samen met een hoop snottebellen. Want die komen dan in grote hoeveelheden mee. En eerlijk gezegd geldt dit voor mij dus ook, als ik het mezelf toelaat wat minder sociaal wenselijk te gedragen.

Kameleon

Mijn zoon is door zijn hoogsensitiviteit een geboren kameleon. Hij weet zich meestal perfect te gedragen. Hij streeft naar bevestiging. Hij is op veel plaatsen waar hij komt het kind dat omschreven wordt als fijn, aangenaam, lief, sociaal, empathisch, wijs, schattig,... Hij zal zich niet bezig houden met kinderen die vervelend doen, dan zoekt hij liever andere kinderen op of speelt alleen. Al zal hij er wel alles aan doen om goed in de groep te liggen en ook bij de leerkrachten op een goed blaadje te staan. Hij vindt het belangrijk dat mensen hem leuk vinden, gewoon leuk, niet meer of minder. Cool of populair zijn is voor hem geen streven, toch niet als dat enkel op een respectloze manier kan. Gaat hij toch eens uit de bocht, kan dit weken blijven knagen, zijn schuldgevoel is zo groot dat hij liever niet het risico neemt iets verkeerds te doen.

Ook zijn geweten is een zwaar gewicht om mee te sleuren, liegen of geheimen hebben is een last die niet valt te dragen. Dit geeft stress en buikpijn. Thuis vallen de schubben van zijn rol als kameleon eraf. Dan krijgen we het resultaat te zien van een dag lang pleasen en overprikkeling. Er schiet niet veel meer over van Tuur op zo’n moment. Of toch niet van die lieve, grappige, schattige versie die hij ergens anders was. We moeten hem dan soms echt bijeenrapen en laten bijtanken. Thuis komt alles eruit, wat er overdag is ingekropen. Soms is dat door te huilen, soms door te exploderen. Als je dan zelf ook overprikkeld thuis komt van een dag werken en je hangt zelf je kameleonjasje aan de kapstok, dan kan het hier al eens stuiven. Ook al besef je meteen dat dit niet de beste reactie is. De opgebouwde stress samen met de taal van de emotie laat geen ruimte voor de ratio op zo’n moment.

Niet begrepen

Mijn zoon is niet het probleem, dat hij hooggevoelig is ook niet. Maar door normen, verwachtingen, vergelijkingen, oordelen rondom hem en zijn hooggevoeligheid is het soms lastig. Hij heeft zo vaak het gevoel dat hij niet begrepen wordt. Anderzijds leeft het gevoel dat hij anderen ook niet altijd begrijpt waarom ze doen zoals ze doen. Dat kan soms knap frustrerend werken. Dan komen de vragen zoals: “Waarom bestaat pesten mama? Waarom kunnen mensen niet gewoon lief zijn voor elkaar? Dan zou toch alles zoveel fijner zijn… Pesten grote mensen ook? Moeten grote mensen dan niet het juiste voorbeeld geven?”. Geef daar maar eens een antwoord op.

Ik weet ook dat hij bij elk jaar dat hij ouder wordt ook meer en meer gaat beseffen dat hij niet altijd lijkt te ‘passen’ binnen de verwachtingen en normen van de maatschappij. Zich niet begrepen voelen en zelf de wereld ook niet altijd begrijpen is een gevoel dat steeds maar sterker wordt. Het is moeilijk om idealistisch te zijn zonder naïef genoemd te worden. Het is moeilijk om voor rechtvaardigheid te streven als die er vaak gewoon niet is. Het is lastig om rust te vinden als haast en drukte de norm is. Het is zoveel makkelijker als je snel kan aanvaarden dat het is wat het is. Maar net dat is nooit het juiste antwoord voor mijn kind (en mij). Ook nu al merk ik dat hij niet kan loslaten als er geen bevredigend antwoord of argument is. Een vraag die voor een ander banaal is, is voor hem essentieel en essentiële vragen beantwoord je nu eenmaal niet met: “Waarom? Daarom!”.

Geen softie als moeder

Mijn zoon heeft geen nood aan ‘eieren’ die er spreekwoordelijk onder gelegd moeten worden. Alleen ziet de omgeving het zo, sterker nog, gaat men het zo benoemen. Dan voel ik me aangesproken. En dan voel ik me onbegrepen. Ik weet dat ik op zo’n moment mezelf en anderen best in hun waarde laat. In discussie gaan helpt niet, anderen overtuigen heeft geen zin, want ze weten het op zo’n momenten toch beter.

Ervaring heeft me de juiste zin cadeau gegeven: voor jou werkt het misschien anders, maar dit is onze manier en voor ons werkt dat prima. Toch bedankt.  Als je me ziet onderhandelen met Tuur in plaats van iets te eisen, dan zijn er mensen die dit niet begrijpen. Ik doe dit niet om mijn zoon zijn gelijk te geven, alleen omdat ik weet dat als hij even mag meedenken of een keuze krijgt ik sneller resultaat zal halen dan wanneer ik alles voor hem bepaal.

Hooggevoeligheid is geen excuus voor eender welk gedrag en dat weet mijn kind als geen ander. Hij weet ook dat ik naast al mijn begrip en sensitieve aanpak, ook heel streng en consequent ben. Zolang ik maar voorspelbaar, rechtvaardig en duidelijk ben, begrijpt hij heel goed waarom ik bepaalde afspraken maakt, waar hij zich ook aan moet houden. Het is niet omdat ik geen traditionele opvoedingsstijl gebruik, dat ik een softie ben als moeder, integendeel.

Emoties komen altijd eerst aan de beurt

Mijn zoon voelt zoveel, dat hij zichzelf soms beter zou kunnen voorstellen als zijn gevoel en dan pas zijn naam zou noemen “Ik ben bang, ah ja en ik ben ook nog een beetje Tuur…”. Af en toe neemt het gevoel de teugels van hem over en zolang ik even eerst aandacht heb voor zijn gevoel, komt Tuur vanzelf weer tevoorschijn.

Alleen vraag ik me af  wie heeft er destijds bepaalde dat er positieve en negatieve gevoelens zijn en dat je best enkel de eerst genoemde toont en de rest best zo snel mogelijk in de kiem smoort? Als dat misverstand al uit de wereld zou kunnen gehaald worden, zou het al stukken fijner leven zijn. Want wat is nu het probleem met even je verdriet te tonen? Voor je het weet wordt de eerste zakdoek met de allerbeste bedoelingen aangereikt. En niet zozeer voor die snottebellen waar ik het juist over had, maar omdat we er met z’n allen zo oncomfortabel door worden. Wie zijn probleem is het dan? Wat is er mis met woede als je je gefrustreerd voelt? Zolang het gedrag ok is, waarom zou dan de emotie er dan niet mogen zijn?

Ik weet ondertussen dat ik beter elke emotie eventjes in alle oprechtheid recht moet geven om er te zijn zoals het zich op dat moment manifesteert. Het resultaat is dat het veel sneller tempert en ik pas dan toegang krijg om een conversatie te voeren, een gesprek in rationele taal. Maar eerst, en altijd in die volgorde, is de emotie aan de beurt en het erkennen van die emotie, zonder oordeel.

Opvoeden is intens

Hoogsensitief of niet. Ik ben zo intens gelukkig dat ik Tuur zijn mama mag zijn. Het is heftig om mama te zijn, maar dat heeft niets te maken met mijn of Tuur zijn hooggevoeligheid. Dat is vooral omdat opvoeden intens is. Al heeft mama zijn naast veel te veel koffie drinken, het beste in mij naar boven gehaald. Het is een zoektocht die niet stopt, vermoeiend en boeiend gaan daarbij hand in hand. Hooggevoelig zijn maakt de uitdaging soms iets groter, zowel die van Tuur als van mij. Alhoewel dat mijn dochter pas echt voor de nodige uitdagingen gaat zorgen binnen 10 jaar…net omdat ze niet hooggevoelig is en ze er zich niets van gaat aantrekken dat ik later wakker lig omdat ze weer te laat thuis komt van de fuif ;-).

Meer weten over hoogsensitiviteit?

Wat moet je doen om je kindje te helpen ontprikkelen aan het einde van een schooldag? Hoe reageer je het best op uitbarstingen na overprikkeling? Wil je een kleine inkijk in het hoofd van je hoogsensitief kleintje? Expert Bieke Geenen biedt informatie, inzichten, tips en tricks in de Masterclass Hoogsensitieve Kinderen (met downloadbare pdf en geprint werkboekje). Voor de hoogsensitieve ouders schreef ze ook het boek Hoogsensitief Ouderschap.

Masterclass Hoogsensitiviteit
Mama Baas Plus Masterclasses

Bestsellers

cover ouders komen van mars

Ouders komen van Mars

€ 21.99
mok legendaddy

Koffiemok | legendaddy

€ 16.95
to do hero gezinsplanner

To Do Hero: Gezinsplanner

€ 18.99

Meilleures ventes