Een parentale burn-out treedt op wanneer je als ouder te lang aan te veel stress wordt blootgesteld en te weinig middelen hebt om die stress te compenseren.
Als zo’n toestand van onevenwicht blijft duren, kunnen de verschillende symptomen van een parentale burn-out voorkomen. Die ontwikkel je geleidelijk, in verschillende fases.
Fase 1: extreme vermoeidheid
Ten eerste is er uitputting. En dan hebben we het niet over een ‘gewone’ vermoeidheid die kan verdwijnen na 2 of 3 nachtjes goede (lees: ononderbroken) slaap. Het gaat over échte uitputting. Over een ouder zegt dat hij of zij ‘aan het eind van zijn Latijn’ is.
Die uitputting kan emotioneel zijn. Denk maar aan een ouder die uitgeput is door een tiener die het lastig heeft of die uitgeput is door dagelijks urenlang schoolwerk met een kind dat moeite heeft om zich te concentreren.
De uitputting kan ook fysiek zijn, zoals bij een ouder die uitgeput is door een baby die niet slaapt. Of het kan een mix zijn van beide. Bijvoorbeeld bij een ouder die niet meer slaapt omdat zijn tiener is weggegaan zonder te zeggen waarheen en die vreest dat het kind in gevaar is.
Fase 2: overlevingsmodus
Als die uitputting aanhoudt, kan er een emotionele afstand tot de kinderen ontstaan. Dat wil zeggen dat je als ouder zo uitgeput bent, dat je het beetje energie dat je over hebt voor jezelf bewaart. Als je kind huilt, heb je niet langer de kracht om te proberen begrijpen wat er mis is. Je bent zo moe dat je gewoon de ene voet voor de andere zet.
Gewoonlijk zeggen ouders die deze fase hebben bereikt dat ze in hun opvoeding in de ‘overlevingsmodus’, ‘automatische piloot’ of ‘robotmodus’ staan.
Fase 3: geen plezier meer
Vrij snel gaat emotionele afstand gepaard met een verlies van plezier in het ouderschap. Ouders houden natuurlijk van hun kinderen, daar gaat het niet om. Maar ze vinden het niet meer leuk om bij hen te zijn. Ze zeggen bijvoorbeeld dat ze graag gaan kijken hoe hun kind slaapt, omdat het een moment is waarop ze alle liefde die ze hebben nog kunnen ervaren en voelen.
Als ouder ervaar je dan een pijnlijke tegenstelling tussen de ouder die je was en de ouder die je geworden bent. Dit contrast kan gevoelens van ontgoocheling, schuld, schaamte of wanhoop aanwakkeren. Hoe meer je in het ouderschap heby geïnvesteerd, hoe meer je ervan droomde om een geweldige ouder te zijn, hoe pijnlijker het contrast is.
Opgesloten gevoel
Parentale burn-out treft jaarlijks 5 % van de westerse ouders (tussen 3 en 9 % afhankelijk van het land). Het is duidelijk geen zeldzaam verschijnsel, maar wel een ernstige aandoening die snel en correct moet worden behandeld.
Opgebrande ouders voelen dat ze ‘vastzitten’ of ‘opgesloten zijn’, omdat ze niet "vrij" kunnen nemen van hun kinderen, zoals een opgebrande werknemer wel vrij zou kunnen nemen van het werk.
Door: Moîra Mikolajczak en Isabelle Roskam
Wil je graag meer weten over dit onderwerp?
In onze masterclass ‘The kids are alright, nu de ouders nog’ vertelt Lies Clerx, klinisch en gezondheidspsycholoog, je alles wat je over parentale burn-outs moet weten. Ze legt uit wat een parentale burn-out is, welke fases er zijn, welke risicofactoren en welke oplossingen er zijn om uit deze situatie te geraken.
